アラビア語・ペルシア語
出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』 (2022/02/21 15:26 UTC 版)
「置き換わったトルコ語の借用語」の記事における「アラビア語・ペルシア語」の解説
オスマン語、現代トルコ語のつづり、対応する置き換えられた単語、意味を挙げる。 オスマン語のアラビア文字表記・ラテン文字転写現代トルコ語に合わせた綴り現在使用されている語意味注عضله ˤaḍale adale kas 筋肉 「押す」を意味するkasmakより affetmek* affetmek bağışlamak 許す トルコ語では日本語で漢語の動詞に「する」をつけて扱うように借用語にetmekをつける。afはアラビア語による。ただし、bağışlamakは他に「与える」などの意味もある。 عقد ˤaqd*、مقاوله mukâvele akit、mukavele sözleşme、anlaşma 契約 عامل ˤâmil amil etmen 要素 بارز bâriz* bariz kesin、belli 明瞭な、当然な بسيط basîṭ* basit kolay 容易な、簡単な جنوب cenûb cenup güney 南 جواب cevâb* cevap yanıt 答え جمله cümle* cümle tümce** 文 چهره çehre*** çehre yüz 顔 çeşit*、*** çeşit tür 種類 دفعه defˤa*、کره kere* defa、kere kez 回、回数 درد derd*、*** dert ağrı 痛み دور devr* devir çağ 時代 دوره devre* devre dönem 学期 devreは「時期」「サイクル」「議会の会期」などの意味を持つが、「学期」の意味は失われた。 ابعاد ebˤâd* ebat boyut 次元、寸法 ابدى ebedî* ebedî sonsuz 永遠、終わりが無い اجداد ecdâd ecdat ata 祖先 اجل ecel ecel ölüm 死 اجنبی ecnebî ecnebi el、yabancı 外国人 امنيت emniyyet* emniyet güvenlik 安全 اثر eser* eser yapıt 作品 اسير esîr* esir tutsak 捕虜、囚人 اوراق evrâk* evrak belge 文書 アラビア語でevrākはvārākの複数形であるがトルコ語ではevrakは単数形として扱われる。 اول evvel* evvel önce 以前 فعال faˤâl* faal etkin 活動的な فن fenn*、علم ilm* fen、ilim bilim 科学 فعل fi'l* fiil eylem 動詞 غرب garb garp batı 西 غير gayr gayri başka 違う アラビア語で"gayr-i"は否定の接辞 گزيده güzîde*** güzide seçkin エリート حادثه hadise* hadise olay 事象、出来事 حافضه hâfıza* hafıza bellek 記憶 コンピューターのRAMはönbellekという。 حفریات hafriyyât hafriyat kazı 発掘 حق hak* hak pay 部分 hakは「正義」「権利」の意味でも用いられる。 حقيقت hakikat* hakikat gerçek 真実、事実 حاكم hâkim* hâkim yargıç 裁判 حال hâl*、وضعيت vaziyet* hâl、vaziyet durum 状況 خليطه halîta halita alaşım 合金 خراب harâb*、ویران viran*** harap、viran yıkık 荒廃した حرارت harâret* hararet ısı¹、sıcaklık² 熱¹、温度² 両方に用いられた。 حرف harf* harf ses** 文字 hassas* hassas duyarlı 敏感な حشره haşere* haşere böcek 昆虫 خطا hatâ*、قصور kusûr* hata、kusur yanlış 誤り خاطره hâtıra* hatıra anı 回憶 حيات hayât*、عمر ömr* hayat、ömür yaşam 命 حيثيت haysiyyet* haysiyet saygınlık 尊さ هديه hediyye* hediye armağan 贈り物 هنوز henüz*、*** henüz daha 未だ حدت hiddet* hiddet kızgınlık、öfke 怒り خلاف hilâf hilaf karşıt 反対 خواجه hôca*、*** hoca öğretmen 教師 خصوص husûs husus konu 主題 حضور huzûr* huzur dirlik** 安楽 هجوم hücûm* hücum saldırı 攻撃 حرمت hürmet* hürmet saygı 尊敬 ابتدائی ibtidâ'î iptidai ilkel 主要な、最初の افتخار iftihâr* iftihar övünme 高慢 اختيار ihtiyâr* ihtiyar yaşlı (年が)老い احتياط ihtiyât ihtiyat yedek 備え الهام ilhâm* ilham esin ひらめき عمار i'mâr* imar bayındırlık 構成、建設、発展 امكان imkân* imkân olanak 機会 imla* imla yazım 綴り imtihan imtihan sınav 試験 imtiyaz* imtiyaz ayrıcalık フランチャイズ inhisar inhisar tekel 独占 انسان insan* insan kişi** 人 ارتفاع irtifa irtifa yükseklik 高さ irtifaは航空の分野で用いられる。 ارثی irsî* ırsi kalıtsal、kalıtımsal 世襲の اسم ism* isim ad 名前、名詞 istirahat* istirahat dinlenme 回復、休憩 استشناء istisnâ'* istisna aykırı 相容れない iştigal iştigal uğraş、uğraşı 職業 iştirak iştirak ortaklık 協力 izah* izah açıklama 解釈 izdivaç izdivaç evlilik 結婚 kabiliyet* kabiliyet yetenek、yeti 能力、才能 kader* kader yazgı** 運命 kâfi kâfi yeter 十分な、足る كائنات kâinât kâinat evren 宇宙 kalp* kalp yürek 心臓 قانون kanun* kanun yasa 法律 kafiye* kafiye uyak** 韻 كانون اول kanun-ı evvel kânunuevel aralık 十二月 كانون شانى kanun-ı sânî kânunusani ocak 一月 كلمه kelime* kelime sözcük 言葉 kısım* kısım bölüm 部分 kuvvet* kuvvet güç 力 لطيفه lâtîfe latife şaka 冗談 لسان lisân* lisan dil 言語 لغات lûġat lügat sözlük 辞書 لزوملو lüzûmlu* lüzumlu gerekli 必要な معاش maâş* maaş aylık 賃金 mabed* mabet tapınak 寺院 mafsal* mafsal eklem 靭帯 mafsalは「精神的な絆」「紐帯」の意味で用いる mağdur* mağdur kıygın** 侮辱された kıygınはほとんど用いられない mahlûk* mahluk yaratık 生物 アラビア語の複数形に由来するmahlukatも単数として使われることがある mahsul* mahsul ürün 生産物 mahsulは「生産」の意味 mahsus* mahsus özgü 独特な maksat* maksat amaç 目的 makul* makul uygun、elverişli (価格が)適切な、値頃の manâ* mâna anlam 意味 مانع mâni'* mâni engel 障害 مصرف masraf* masraf gider、harcama 費用 مجبور mecbûr* mecbur zorunlu 義務、強制な 新旧両者が名詞・形容詞で用いられる مجهول meçhul* meçhul bilinmeyen 未知の مفهوم mefhum* mefhum kavram 概念 مهتاب mehtap*** mehtap ay ışığı 月光 مکروه mekruh mekruh iğrenç 嫌な mekruhは「禁ぜられた」という意味でも用いる。 melez* melez kırma 混血、ハイブリッド مملکت memleket* memleket ülke 国 memleketは「祖国」の意で用いられる。 مراسم merasim* merasim tören 祝祭 مرثیه mersiye mersiye ağıt 悲歌 مسعود mes'ûd mesut mutlu 幸せな مشهور meşhûr* meşhur ünlü 有名な مشروبات meşrubat meşrubat içecek 飲み物 موقعى mevkiî、مكان mekân* mevki、mekân yer、konum 場所 ميدان meydân*、ساحه sâha meydan、saha alan** 領域、区域 alanは主に数学で線分に囲まれた範囲などをいう。meydan、sahaも稀にこの意味で用いることがある。 ميل meyil meyil eğim 傾いた ميل meyil* meyil eğilim 傾向 miras* miras kalıt** 相続 kalıtはほとんど用いられないがこれによるkalıtımsal(世襲の)などは用いられる。 مسافر misâfir* misafir konuk 客人 مثال misâl* misal örnek 例 مسکين miskîn miskin uyuşuk だらけた معامله muamele* muamele davranış 振る舞い معما muamma muamma bilmece パズル معاصر muasır muasır çağdaş 同時代の معاون muavin*、yaver*** muavin、yaver yardımcı 助け人 معجزه mucize* mucize tansık** 奇跡 tansıkはほとんど用いられない。 محقق muhakkak* muhakkak kesin、kesinlikle 確か(に) محاربه muhârebe、حرب harb、جنگ cenk*** muharebe、harp、cenk savaş 戦闘 فهرست fihrist fihrist içindekiler 目録 مقدس mukaddes mukaddes kutsal 聖なる منتظم muntazam* muntazam düzgün、düzenli レギュラーな、スムーズな مربع murabba murabba kare 四角 murabbaは「四行連句」を指す معتدل mutedil mutedil ılım、ılımlı 穏当な موفقيت muvaffakıyyet muvaffakiyet başarı 成功 مبالغه mübalâgâ mübalağa abartma 誇張 مجادله mücadele* mücadele çaba、uğraş 努力 مدافعه müdâfaa müdafaa koruma 守護、保護 مداخله müdâhale* müdahale karışma 干渉 مدت müddet* müddet süre 持続 موسسه müessese müessese kurum 協会、機関 مهم mühim* mühim önemli 重要な مومن mümin inanan 信者 مناسبت münâsebet* münasebet ilişki 関係 مراجعت müracaat müracaat başvuru 申請 mürekkep mürekkep birleşmiş、birleşik 連合の mürekkepは現在、専ら「インク」の意味として使われる مسابقه müsâbaka müsâbaka karşılaşma 試合 مسامحه müsamaâ müsamaha hoşgörü 許し、寛容 مستحجن müstehcen* müstehcen uygunsuz 不適切な مسوده müsvedde* müsvedde taslak 草稿 مطالعه mütâlaa mütalaa düşünce 考察、考え mütalaaは「熟読」「勉強」の意味もある。düşünceは「アイデア」の意味もある متارکه mütareke mütareke antlaşma 和約 متفرق müteferrik müteferrik dağınık 乱雑な、混乱な متخصص mütehassıs mütehassıs uzman 専門家 مزمن müzmin müzmin süreğen 長期な、慢性の süreğenは稀に用いられる نغمه nağme nağme ezgi 旋律 nafile* nafile boşuna 無用な نصيحت nasîhat* nasihat öğüt 助言 nazır nazır bakan 大臣 نفس nefes* nefes soluk 息 nesil* nesil kuşak 世代 نتيجه netîce* netice sonuç 結果 نهايت nihâyet* nihayet son、sonunda 最後(に) نكاح nikâh* nikâh düğün 結婚 現在はnikâhが結婚の行為、düğünが結婚式を指す。 نسبت nisbet* nispet oran 比率 پاپوش pabuş*** pabuç ayakkabı 靴 رای rey rey oy 投票 رئيس reîs reis başkan 大統領 رویا rüya* rüya düş 夢 روزگار rüzgâr*、*** rüzgâr yel 風 ساده sade*、*** sade yalın 平らな سطح satıh satıh yüzey 表面 سیاره sayyâre seyyare araba 自動車 سبب sebeb* sebep neden 理由 سلامت selâmet、عافیت âfiyyet selamet、afiyet esenlik 健康 سما sema sema gök 空 سنه sene* sene yıl 年 صحت sıhhat sıhhat sağlık 健康 صحبت sohbet* sohbet söyleşi 会話 söyleşiは「チャット」「議論」の意味でも用いられる。 سوال sual sual soru 疑問 صلح sulh sulh barış 平和 سکوت sükût sükût sessizlik 静黙 sürat* sürat hız 速さ、速度 物理学では方向を持たないスカラーとしての速さにsürat、方向を持つベクトルとしての速さにhızを用いる。 şahit* şahit tanık 目撃者 شرق şark şark doğu 東 şart* şart koşul 状態、状況 şatafat(lı) şatafat、şatafatlı gösteriş、gösterişli 豪華な見世物、スペクタクル شمال şimal şimal kuzey 北 şuur* şuur bilinç 意識 طبيعت tabîat* tabiat doğa 自然 طبيعى tabîî* tabii doğal 自然の、天然の tabir、ifade* tabir、ifade deyiş** 表現 طلب taleb* talep istek 請願、要望 طلبه talebe talebe öğrenci 学生 تعمير ta'mîr*、تعديلات ta'dîlât* tamir、tadilat onarım 改善 tasavvur tasavvur canlandırma、tasarı 想像 tasdik tasdik onay 認可 tashih tashih düzeltme 修正 تصوير tasvîr* tasvir betimleme 記述 طياره tayyâre tayyare uçak 飛行機 تفصيه tavsiye* tavsiye öneri 提案 تعادل teâdül teadül denklik 平衡 تعامل teâmül teamül tepkime、davranış 反応、行為 tebessüm tebessüm gülümseme 微笑み تبديل tebdîl tebdil değişiklik 変更、改変 تبريق tebrîk* tebrik kutlama 慶祝、祝典 تجلى tecellî tecelli belirme 出現 تجسم tecessüm tecessüm görünme 表現 tecrübe* tecrübe deneyim 経験 teçhizat teçhizat donanım 装備、ハードウェア tedbir* tedbir önlem 警戒 teessür teessür üzüntü 悲しみ تكامل tekâmül tekâmül evrim、başkalaşım 変化、進化 تقاعد tekaüd tekaüt emeklilik 年金 tekeffül tekeffül yükümlenme 保証 تكليف teklîf* teklif öneri 提案 تلاش telâş*、تاسا tasa*** telaş、tasa kaygı 心配 tenasüp tenasüp uyum 適合、調和 تنبيه tenbîh* tembih uyarı 警告 تنبل tenbel*、*** tembel haylaz 気怠い tercih etmek yeğlemek 選ぶ tercüme* tercüme çeviri 翻訳 تشرين اول teşrîn-i evvel teşrinievvel ekim 十月 usül* usul、usül yöntem 方法 vaat* vaat söz 約束、誓い vakâ vaka olay 出来事 vakur vakur ağır başlı 高貴な 字義は「重い頭の」 vasıf* vasıf nitelik 性質 vâsi vâsi engin 莫大な vaz geçmek*、*** vazgeçmek caymak** 諦める vazはペルシア語由来。geçmekは固有語。 فضيفه vazîfe* vazife görev 仕事、任務 vilayet* vilayet il 州、県 yekpare*** yekpare bütün 全体の、完全な tefsir* tefsir yorum 解釈、コメント ضمير zamîr* zamir adıl** 代名詞 زور zôr*、***、مشكل müşkül zor、müşkül çetin** 困難な * 借用語も多く使われる ** 借用語よりもあまり使われない *** ペルシア語由来(ペルシア語経由のアラビア語由来の単語は含まれない)
※この「アラビア語・ペルシア語」の解説は、「置き換わったトルコ語の借用語」の解説の一部です。
「アラビア語・ペルシア語」を含む「置き換わったトルコ語の借用語」の記事については、「置き換わったトルコ語の借用語」の概要を参照ください。
- アラビア語・ペルシア語のページへのリンク