置き換わったトルコ語の借用語
出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』 (2025/11/08 14:29 UTC 版)
本稿はトルコ言語協会(Türk Dil Kurumu - TDK)によって提案されトルコ語の固有語に置き換えられた借用語(アラビア語・ペルシア語などによる)の一覧である。トルコ語協会は1932年にムスタファ・ケマルの指示でトルコ語の調査、語彙の刷新(言語純化運動)を目的として設立した機関で、廃用となっていた固有語などを用い借用語に代わる数百の単語を提示した。
一覧
アラビア語・ペルシア語
オスマン語、現代トルコ語のつづり、対応する置き換えられた単語、意味を挙げる。
| オスマン語のアラビア文字表記・ラテン文字転写 | 現代トルコ語に合わせた綴り | 現在使用されている語 | 意味 | 注 |
|---|---|---|---|---|
| عضله ˤaḍale | adale | kas | 筋肉 | 「押す」を意味するkasmakより |
| affetmek[1] | affetmek | bağışlamak | 許す | トルコ語では日本語で漢語の動詞に「する」をつけて扱うように借用語にetmekをつける。afはアラビア語による。ただし、bağışlamakは他に「与える」などの意味もある。 |
| عقد ˤaqd[1]、مقاوله mukâvele | akit、mukavele | sözleşme、anlaşma | 契約 | |
| عامل ˤâmil | amil | etmen | 要素 | |
| بارز bâriz[1] | bariz | kesin、belli | 明瞭な、当然な | |
| بسيط basîṭ[1] | basit | kolay | 容易な、簡単な | |
| جنوب cenûb | cenup | güney | 南 | |
| جواب cevâb[1] | cevap | yanıt | 答え | |
| جمله cümle[1] | cümle | tümce[2] | 文 | |
| چهره çehre[3] | çehre | yüz | 顔 | |
| çeşit[1][3] | çeşit | tür | 種類 | |
| دفعه defˤa[1]、کره kere[1] | defa、kere | kez | 回、回数 | |
| درد derd[1][3] | dert | ağrı | 痛み | |
| دور devr[1] | devir | çağ | 時代 | |
| دوره devre[1] | devre | dönem | 学期 | devreは「時期」「サイクル」「議会の会期」などの意味を持つが、「学期」の意味は失われた。 |
| ابعاد ebˤâd[1] | ebat | boyut | 次元、寸法 | |
| ابدى ebedî[1] | ebedî | sonsuz | 永遠、終わりが無い | |
| اجداد ecdâd | ecdat | ata | 祖先 | |
| اجل ecel | ecel | ölüm | 死 | |
| اجنبی ecnebî | ecnebi | el、yabancı | 外国人 | |
| امنيت emniyyet[1] | emniyet | güvenlik | 安全 | |
| اثر eser[1] | eser | yapıt | 作品 | |
| اسير esîr[1] | esir | tutsak | 捕虜、囚人 | |
| اوراق evrâk[1] | evrak | belge | 文書 | アラビア語でevrākはvārākの複数形であるがトルコ語ではevrakは単数形として扱われる。 |
| اول evvel[1] | evvel | önce | 以前 | |
| فعال faˤâl[1] | faal | etkin | 活動的な | |
| فن fenn[1]、علم ilm[1] | fen、ilim | bilim | 科学 | |
| فعل fi'l[1] | fiil | eylem | 動詞 | |
| غرب garb | garp | batı | 西 | |
| غير gayr | gayri | başka | 違う | アラビア語で"gayr-i"は否定の接辞 |
| گزيده güzîde[3] | güzide | seçkin | エリート | |
| حادثه hadise[1] | hadise | olay | 事象、出来事 | |
| حافضه hâfıza[1] | hafıza | bellek | 記憶 | コンピューターのRAMはönbellekという。 |
| حفریات hafriyyât | hafriyat | kazı | 発掘 | |
| حق hak[1] | hak | pay | 部分 | hakは「正義」「権利」の意味でも用いられる。 |
| حقيقت hakikat[1] | hakikat | gerçek | 真実、事実 | |
| حاكم hâkim[1] | hâkim | yargıç | 裁判 | |
| حال hâl[1]、وضعيت vaziyet[1] | hâl、vaziyet | durum | 状況 | |
| خليطه halîta | halita | alaşım | 合金 | |
| خراب harâb[1]、ویران viran[3] | harap、viran | yıkık | 荒廃した | |
| حرارت harâret[1] | hararet | ısı¹、sıcaklık² | 熱¹、温度² | 両方に用いられた。 |
| حرف harf[1] | harf | ses[2] | 文字 | |
| hassas[1] | hassas | duyarlı | 敏感な | |
| حشره haşere[1] | haşere | böcek | 昆虫 | |
| خطا hatâ[1]、قصور kusûr[1] | hata、kusur | yanlış | 誤り | |
| خاطره hâtıra[1] | hatıra | anı | 回憶 | |
| حيات hayât[1]、عمر ömr[1] | hayat、ömür | yaşam | 命 | |
| حيثيت haysiyyet[1] | haysiyet | saygınlık | 尊さ | |
| هديه hediyye[1] | hediye | armağan | 贈り物 | |
| هنوز henüz[1][3] | henüz | daha | 未だ | |
| حدت hiddet[1] | hiddet | kızgınlık、öfke | 怒り | |
| خلاف hilâf | hilaf | karşıt | 反対 | |
| خواجه hôca[1][3] | hoca | öğretmen | 教師 | |
| خصوص husûs | husus | konu | 主題 | |
| حضور huzûr[1] | huzur | dirlik[2] | 安楽 | |
| هجوم hücûm[1] | hücum | saldırı | 攻撃 | |
| حرمت hürmet[1] | hürmet | saygı | 尊敬 | |
| ابتدائی ibtidâ'î | iptidai | ilkel | 主要な、最初の | |
| افتخار iftihâr[1] | iftihar | övünme | 高慢 | |
| اختيار ihtiyâr[1] | ihtiyar | yaşlı | (年が)老い | |
| احتياط ihtiyât | ihtiyat | yedek | 備え | |
| الهام ilhâm[1] | ilham | esin | ひらめき | |
| عمار i'mâr[1] | imar | bayındırlık | 構成、建設、発展 | |
| امكان imkân[1] | imkân | olanak | 機会 | |
| imla[1] | imla | yazım | 綴り | |
| imtihan | imtihan | sınav | 試験 | |
| imtiyaz[1] | imtiyaz | ayrıcalık | フランチャイズ | |
| inhisar | inhisar | tekel | 独占 | |
| انسان insan[1] | insan | kişi[2] | 人 | |
| ارتفاع irtifa | irtifa | yükseklik | 高さ | irtifaは航空の分野で用いられる。 |
| ارثی irsî[1] | ırsi | kalıtsal、kalıtımsal | 世襲の | |
| اسم ism[1] | isim | ad | 名前、名詞 | |
| istirahat[1] | istirahat | dinlenme | 回復、休憩 | |
| استشناء istisnâ'[1] | istisna | aykırı | 相容れない | |
| iştigal | iştigal | uğraş、uğraşı | 職業 | |
| iştirak | iştirak | ortaklık | 協力 | |
| izah[1] | izah | açıklama | 解釈 | |
| izdivaç | izdivaç | evlilik | 結婚 | |
| kabiliyet[1] | kabiliyet | yetenek、yeti | 能力、才能 | |
| kader[1] | kader | yazgı[2] | 運命 | |
| kâfi | kâfi | yeter | 十分な、足る | |
| كائنات kâinât | kâinat | evren | 宇宙 | |
| kalp[1] | kalp | yürek | 心臓 | |
| قانون kanun[1] | kanun | yasa | 法律 | |
| kafiye[1] | kafiye | uyak[2] | 韻 | |
| كانون اول kanun-ı evvel | kânunuevel | aralık | 十二月 | |
| كانون شانى kanun-ı sânî | kânunusani | ocak | 一月 | |
| كلمه kelime[1] | kelime | sözcük | 言葉 | |
| kısım[1] | kısım | bölüm | 部分 | |
| kuvvet[1] | kuvvet | güç | 力 | |
| لطيفه lâtîfe | latife | şaka | 冗談 | |
| لسان lisân[1] | lisan | dil | 言語 | |
| لغات lûġat | lügat | sözlük | 辞書 | |
| لزوملو lüzûmlu[1] | lüzumlu | gerekli | 必要な | |
| معاش maâş[1] | maaş | aylık | 賃金 | |
| mabed[1] | mabet | tapınak | 寺院 | |
| mafsal[1] | mafsal | eklem | 靭帯 | mafsalは「精神的な絆」「紐帯」の意味で用いる |
| mağdur[1] | mağdur | kıygın[2] | 侮辱された | kıygınはほとんど用いられない |
| mahlûk[1] | mahluk | yaratık | 生物 | アラビア語の複数形に由来するmahlukatも単数として使われることがある |
| mahsul[1] | mahsul | ürün | 生産物 | mahsulは「生産」の意味 |
| mahsus[1] | mahsus | özgü | 独特な | |
| maksat[1] | maksat | amaç | 目的 | |
| makul[1] | makul | uygun、elverişli | (価格が)適切な、値頃の | |
| manâ[1] | mâna | anlam | 意味 | |
| مانع mâni'[1] | mâni | engel | 障害 | |
| مصرف masraf[1] | masraf | gider、harcama | 費用 | |
| مجبور mecbûr[1] | mecbur | zorunlu | 義務、強制な | 新旧両者が名詞・形容詞で用いられる |
| مجهول meçhul[1] | meçhul | bilinmeyen | 未知の | |
| مفهوم mefhum[1] | mefhum | kavram | 概念 | |
| مهتاب mehtap[3] | mehtap | ay ışığı | 月光 | |
| مکروه mekruh | mekruh | iğrenç | 嫌な | mekruhは「禁ぜられた」という意味でも用いる。 |
| melez[1] | melez | kırma | 混血、ハイブリッド | |
| مملکت memleket[1] | memleket | ülke | 国 | memleketは「祖国」の意で用いられる。 |
| مراسم merasim[1] | merasim | tören | 祝祭 | |
| مرثیه mersiye | mersiye | ağıt | 悲歌 | |
| مسعود mes'ûd | mesut | mutlu | 幸せな | |
| مشهور meşhûr[1] | meşhur | ünlü | 有名な | |
| مشروبات meşrubat | meşrubat | içecek | 飲み物 | |
| موقعى mevkiî、مكان mekân[1] | mevki、mekân | yer、konum | 場所 | |
| ميدان meydân[1]、ساحه sâha | meydan、saha | alan[2] | 領域、区域 | alanは主に数学で線分に囲まれた範囲などをいう。meydan、sahaも稀にこの意味で用いることがある。 |
| ميل meyil | meyil | eğim | 傾いた | |
| ميل meyil[1] | meyil | eğilim | 傾向 | |
| miras[1] | miras | kalıt[2] | 相続 | kalıtはほとんど用いられないがこれによるkalıtımsal(世襲の)などは用いられる。 |
| مسافر misâfir[1] | misafir | konuk | 客人 | |
| مثال misâl[1] | misal | örnek | 例 | |
| مسکين miskîn | miskin | uyuşuk | だらけた | |
| معامله muamele[1] | muamele | davranış | 振る舞い | |
| معما muamma | muamma | bilmece | パズル | |
| معاصر muasır | muasır | çağdaş | 同時代の | |
| معاون muavin[1]、yaver[3] | muavin、yaver | yardımcı | 助け人 | |
| معجزه mucize[1] | mucize | tansık[2] | 奇跡 | tansıkはほとんど用いられない。 |
| محقق muhakkak[1] | muhakkak | kesin、kesinlikle | 確か(に) | |
| محاربه muhârebe、حرب harb、جنگ cenk[2][1] | muharebe、harp、cenk | savaş | 戦闘 | |
| فهرست fihrist | fihrist | içindekiler | 目録 | |
| مقدس mukaddes | mukaddes | kutsal | 聖なる | |
| منتظم muntazam[1] | muntazam | düzgün、düzenli | レギュラーな、スムーズな | |
| مربع murabba | murabba | kare | 四角 | murabbaは「四行連句」を指す |
| معتدل mutedil | mutedil | ılım、ılımlı | 穏当な | |
| موفقيت muvaffakıyyet | muvaffakiyet | başarı | 成功 | |
| مبالغه mübalâgâ | mübalağa | abartma | 誇張 | |
| مجادله mücadele[1] | mücadele | çaba、uğraş | 努力 | |
| مدافعه müdâfaa | müdafaa | koruma | 守護、保護 | |
| مداخله müdâhale[1] | müdahale | karışma | 干渉 | |
| مدت müddet[1] | müddet | süre | 持続 | |
| موسسه müessese | müessese | kurum | 協会、機関 | |
| مهم mühim[1] | mühim | önemli | 重要な | |
| مومن | mümin | inanan | 信者 | |
| مناسبت münâsebet[1] | münasebet | ilişki | 関係 | |
| مراجعت müracaat | müracaat | başvuru | 申請 | |
| mürekkep | mürekkep | birleşmiş、birleşik | 連合の | mürekkepは現在、専ら「インク」の意味として使われる |
| مسابقه müsâbaka | müsâbaka | karşılaşma | 試合 | |
| مسامحه müsamaâ | müsamaha | hoşgörü | 許し、寛容 | |
| مستحجن müstehcen[1] | müstehcen | uygunsuz | 不適切な | |
| مسوده müsvedde[1] | müsvedde | taslak | 草稿 | |
| مطالعه mütâlaa | mütalaa | düşünce | 考察、考え | mütalaaは「熟読」「勉強」の意味もある。düşünceは「アイデア」の意味もある |
| متارکه mütareke | mütareke | antlaşma | 和約 | |
| متفرق müteferrik | müteferrik | dağınık | 乱雑な、混乱な | |
| متخصص mütehassıs | mütehassıs | uzman | 専門家 | |
| مزمن müzmin | müzmin | süreğen | 長期な、慢性の | süreğenは稀に用いられる |
| نغمه nağme | nağme | ezgi | 旋律 | |
| nafile[1] | nafile | boşuna | 無用な | |
| نصيحت nasîhat[1] | nasihat | öğüt | 助言 | |
| nazır | nazır | bakan | 大臣 | |
| نفس nefes[1] | nefes | soluk | 息 | |
| nesil[1] | nesil | kuşak | 世代 | |
| نتيجه netîce[1] | netice | sonuç | 結果 | |
| نهايت nihâyet[1] | nihayet | son、sonunda | 最後(に) | |
| نكاح nikâh[1] | nikâh | düğün | 結婚 | 現在はnikâhが結婚の行為、düğünが結婚式を指す。 |
| نسبت nisbet[1] | nispet | oran | 比率 | |
| پاپوش pabuş[3] | pabuç | ayakkabı | 靴 | |
| رای rey | rey | oy | 投票 | |
| رئيس reîs | reis | başkan | 大統領 | |
| رویا rüya[1] | rüya | düş | 夢 | |
| روزگار rüzgâr[1][3] | rüzgâr | yel | 風 | |
| ساده sade[1][3] | sade | yalın | 平らな | |
| سطح satıh | satıh | yüzey | 表面 | |
| سیاره sayyâre | seyyare | araba | 自動車 | |
| سبب sebeb[1] | sebep | neden | 理由 | |
| سلامت selâmet、عافیت âfiyyet | selamet、afiyet | esenlik | 健康 | |
| سما sema | sema | gök | 空 | |
| سنه sene[1] | sene | yıl | 年 | |
| صحت sıhhat | sıhhat | sağlık | 健康 | |
| صحبت sohbet[1] | sohbet | söyleşi | 会話 | söyleşiは「チャット」「議論」の意味でも用いられる。 |
| سوال sual | sual | soru | 疑問 | |
| صلح sulh | sulh | barış | 平和 | |
| سکوت sükût | sükût | sessizlik | 静黙 | |
| sürat[1] | sürat | hız | 速さ、速度 | 物理学では方向を持たないスカラーとしての速さにsürat、方向を持つベクトルとしての速さにhızを用いる。 |
| şahit[1] | şahit | tanık | 目撃者 | |
| شرق şark | şark | doğu | 東 | |
| şart[1] | şart | koşul | 状態、状況 | |
| şatafat(lı) | şatafat、şatafatlı | gösteriş、gösterişli | 豪華な見世物、スペクタクル | |
| شمال şimal | şimal | kuzey | 北 | |
| şuur[1] | şuur | bilinç | 意識 | |
| طبيعت tabîat[1] | tabiat | doğa | 自然 | |
| طبيعى tabîî[1] | tabii | doğal | 自然の、天然の | |
| tabir、ifade[1] | tabir、ifade | deyiş[2] | 表現 | |
| طلب taleb[1] | talep | istek | 請願、要望 | |
| طلبه talebe | talebe | öğrenci | 学生 | |
| تعمير ta'mîr[1]、تعديلات ta'dîlât[1] | tamir、tadilat | onarım | 改善 | |
| tasavvur | tasavvur | canlandırma、tasarı | 想像 | |
| tasdik | tasdik | onay | 認可 | |
| tashih | tashih | düzeltme | 修正 | |
| تصوير tasvîr[1] | tasvir | betimleme | 記述 | |
| طياره tayyâre | tayyare | uçak | 飛行機 | |
| تفصيه tavsiye[1] | tavsiye | öneri | 提案 | |
| تعادل teâdül | teadül | denklik | 平衡 | |
| تعامل teâmül | teamül | tepkime、davranış | 反応、行為 | |
| tebessüm | tebessüm | gülümseme | 微笑み | |
| تبديل tebdîl | tebdil | değişiklik | 変更、改変 | |
| تبريق tebrîk[1] | tebrik | kutlama | 慶祝、祝典 | |
| تجلى tecellî | tecelli | belirme | 出現 | |
| تجسم tecessüm | tecessüm | görünme | 表現 | |
| tecrübe[1] | tecrübe | deneyim | 経験 | |
| teçhizat | teçhizat | donanım | 装備、ハードウェア | |
| tedbir[1] | tedbir | önlem | 警戒 | |
| teessür | teessür | üzüntü | 悲しみ | |
| تكامل tekâmül | tekâmül | evrim、başkalaşım | 変化、進化 | |
| تقاعد tekaüd | tekaüt | emeklilik | 年金 | |
| tekeffül | tekeffül | yükümlenme | 保証 | |
| تكليف teklîf[1] | teklif | öneri | 提案 | |
| تلاش telâş[1]、تاسا tasa[3] | telaş、tasa | kaygı | 心配 | |
| tenasüp | tenasüp | uyum | 適合、調和 | |
| تنبيه tenbîh[1] | tembih | uyarı | 警告 | |
| تنبل tenbel[1][3] | tembel | haylaz | 気怠い | |
| tercih etmek | yeğlemek | 選ぶ | ||
| tercüme[1] | tercüme | çeviri | 翻訳 | |
| تشرين اول teşrîn-i evvel | teşrinievvel | ekim | 十月 | |
| usül[1] | usul、usül | yöntem | 方法 | |
| vaat[1] | vaat | söz | 約束、誓い | |
| vakâ | vaka | olay | 出来事 | |
| vakur | vakur | ağır başlı | 高貴な | 字義は「重い頭の」 |
| vasıf[1] | vasıf | nitelik | 性質 | |
| vâsi | vâsi | engin | 莫大な | |
| vaz geçmek[1][3] | vazgeçmek | caymak[2] | 諦める | vazはペルシア語由来。geçmekは固有語。 |
| فضيفه vazîfe[1] | vazife | görev | 仕事、任務 | |
| vilayet[1] | vilayet | il | 州、県 | |
| yekpare[3] | yekpare | bütün | 全体の、完全な | |
| tefsir[1] | tefsir | yorum | 解釈、コメント | |
| ضمير zamîr[1] | zamir | adıl[2] | 代名詞 | |
| زور zôr[1][3]、مشكل müşkül | zor、müşkül | çetin[2] | 困難な |
他の言語
| 借用語 | 対応語 | 意味 | 注 | 対応語 |
|---|---|---|---|---|
| detay[4] | ayrıntı | 詳細 | フランス語由来 | détail |
| doktrin[4] | öğreti | 方針、原則 | フランス語由来 | doctrine |
| meridyen[4] | boylam | 経度 | フランス語由来 | méridien |
| paralel[4] | enlem | 緯度 | フランス語由来 | parallèle |
| plato[4] | yayla | 高原 | フランス語由来 | plateau |
| problem[4] | sorun | 問題 | フランス語由来 | problème |
| karakter[4] | kişilik | 性格 | フランス語由来 | caractère |
注釈
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo ep eq er es et eu ev 借用語も多く使われる
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o 借用語よりもあまり使われない
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q ペルシア語由来(ペルシア語経由のアラビア語由来の単語は含まれない)
- ^ a b c d e f g 現在も借用語が用いられることがある。
- 置き換わったトルコ語の借用語のページへのリンク