絶対複数名詞の数詞

ウィキペディア小見出し辞書

絶対複数名詞の数詞

出典: フリー百科事典『ウィキペディア（Wikipedia）』 (2022/01/02 01:40 UTC 版)

「ラテン語の数詞」の記事における「絶対複数名詞の数詞」の解説

ラテン語には、語形は複数だが意味は単数、という名詞グループがある。これを「絶対複数名詞」(plurālia tantum)と呼ぶ。例：litterae「（一通の）手紙」、castra「（一つの）宿営」、catēnae「（ひとつながりの）鎖」、vestīmenta「（一着の）服」、hibernae「（一つの）冬の宿営」、nūptiae「挙式」、quadrīgae「（古代ローマの一両の）二輪戦車」。こうした名詞を数えるときには、通常の基数詞ではなく、特殊な形容詞（ūnī, bīnī, trīnī, quadrīnī, quīnī, sēnī…）を用いる。実例は次の通り。ūnae litterae「一通の手紙」、trīnae litterae「三通の手紙」、quīna castra「五つの宿営地」。 1, 3, 4、及び、それを含む数詞（21,31,41など）を除いて、絶対複数名詞の数詞は次節の「分配の数詞(distributive numerals)」に一致する。 1 I ūnī 11 XI ūndēnī 21 XXI vīcēnī ūnī 101 CI centēnī singulī 2 II bīnī 12 XII duodēnī 22 XXII vīcēnī bīnī 200 CC ducēnī 3 III trīnī 13 XIII trinī dēnī 30 XXX trīcēnī 300 CCC trecēnī 4 IV quadrīnī 14 XIV quadrīnī dēnī 40 XL quādrāgēnī 400 CD quadringēnī 5 V quīnī 15 XV quīnī dēnī 50 L quīnquāgēnī 500 D quīngēnī 6 VI sēnī 16 XVI sēnī dēnī 60 LX sexāgēnī 600 DC sescēnī 7 VII septēnī 17 XVII septēnī dēnī 70 LXX septuāgēnī 700 DCC septingēnī 8 VIII octōnī 18 XVIII duodēvīcēnī 80 LXXX octōgēnī 800 DCCC octingēnī 9 IX novēnī 19 XIX ūndēvīcēnī 90 XC nōnāgēnī 900 CM nōngēnī 10 X dēnī 20 XX vīcēnī 100 C centēnī 1000 M mīllenī 使用例： non dīcimus bīga ūna, quadrīgae duae, nūptiae trēs, sed prō eō ūnae bīgae, bīnae quadrīgae, trīnae nūptiae (Varro) 「私たちは、1台の馬2頭立て戦車(one two-horse chariot)をuna bigaとは言わず、2台の馬4頭立て戦車(two four-horse chariots)をduae quadrigaeとは言わず、3度の挙式(three weddings)をtres nuptiaeとは言わず、それぞれunae bigae, binae quadrigae, trinae nuptiaeと言う」 Tullia mea vēnit ad mē ... litterāsque reddidit trīnās (Cicero) 「私の娘トゥリアが私のところにやってきた...そして、3通の手紙を手渡した」 Octāvius quīnīs castrīs oppidum circumdedit (Caesar) 「オクタヴィウスは町を五つの宿営地で包囲した」