核酸医薬
出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』 (2024/03/10 02:59 UTC 版)
トピックス
DNA/RNAヘテロ2本鎖核酸
東京医科歯科大学の仁科、横田らは核酸医薬のデリバリーとしてビタミンE(α-tocopherol、Toc)に注目した。彼らはTocをアミダイト化しsiRNAの5’末端に結合させたToc-siRNAを合成して、肝臓をターゲットとした生体内でのTocの生理学的輸送動態を用いたsiRNAのデリバリーを試みた[78]。マウスに静脈注射し肝臓での標的mRNAの発現量を検討した。従来のコレステロール結合siRNAと比較して投与量を1/10に減らすことに成功した。次に彼らはTocをギャップマー型ASO(一本鎖DNAの両端をLNAで置換したASO)へ応用することを考えた。しかし脂質をはじめとした各種分子をASOに直接結合するとASOの有効性が減弱することが知られていた。そのためASOに対して相補となる両端を2'-OMeで化学修飾したRNA(complementary RNA、cRNA)を合成し、ASOとアニーリングすることで日本発の新規核酸医薬となるDNA/RNAヘテロ2本鎖核酸(DNA/RNA heteroduplex oligonucleotide、HDO)を開発した[136][137]。ASOではなくcRNAの5’末端にTocを結合させるToc-HDOを合成することでASOに間接的にTocが結合しASOの有効性に対して干渉が少ないと考えられた。実際にToc-HDOはASOと比較して20倍以上の有効性を示した。LNAを用いたASOは肝障害を示すことが報告されていた[138]がToc-HDOではASOよりも少ない投与量で同等の効果を生じることから投与量削減に伴う肝障害の改善が示唆された。またToc-HDO投与後のインターフェロン値の上昇は認められなかった。HDOはcRNAが核内でRNase Hによって切断され、DNA鎖がASOとなってmRNAと結合し同様にRNase HによってmRNAが切断されることが想定されたが、cRNAが細胞質でDNA鎖と分離されること、最終的にRNaseで切断されるが詳細なメカニズムは不明である。
経口投与可能な核酸医薬
消化管から吸収されないのが高分子医薬品の特徴のひとつである。大阪大谷大学の村上正裕は東京医科歯科大学の横田隆徳との共同研究でビタミンE結合siRNAを脂肪酸などから構成される脂質ナノ粒子に組み入れることで世界初の腸管投与可能な核酸医薬を開発した[139]。いわゆる坐薬である。この方法は既存の大腸デリバリー技術と組み合わせることで経口投与可能な核酸医薬を開発可能にする可能性がある。脂肪酸は吸収促進薬としても知られているリノール酸を用いた。
- ^ Neuropharmacology. 2017 Jul 1;120:38-55. PMID 26972827
- ^ a b c Nucleic Acid Ther. 2013 Dec;23(6):369-78. PMID 24161045
- ^ a b Mol Ther. 2010 Jun;18(6):1210-7. PMID 20407428
- ^ a b Hum Mol Genet. 2013 Dec 15;22(24):4914-28. PMID 23882132
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 1978 Jan 75(1) 280-4. PMID 75545
- ^ Biochim Biophys Acta. 1999 Dec 10 1489(1) 117-30. PMID 10807002
- ^ Chem Commun (Camb). 2002 Aug 21 (16) 1653-9. PMID 12196936
- ^ RNA. 2004 May 10(5) 766-71. PMID 15100431
- ^ Tetrahedron Letters. 1997 Dec 15 38(50) 8735-8.
- ^ Chemical Communications 1998 12 1247-1248
- ^ Nucleic Acids Res. 2005 Jan 14 33(1) 439-47. PMID 15653644
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 2000 May 9 97(10) 5633-8. PMID 10805816
- ^ Nucleic Acids Res. 2007;35(2):687-700. PMID 17182632
- ^ Nucleic Acids Res. 2004 Dec 14 32(22) e175. PMID 15598818
- ^ Nat Methods. 2006 Jan 3(1) 27-9. PMID 16369549
- ^ Mol Cell Probes. 2003 Aug 17(4) 165-9. PMID 12944118
- ^ RNA. 2006 May 12(5) 913-20. PMID 16540696
- ^ Nucleic Acids Res. 2002 Dec 1 30(23) 5160-7. PMID 12466540
- ^ Nature. 2008 Apr 17 452(7189) 896-9. PMID 18368051
- ^ Nucleic Acids Res. 2005 Jan 14;33(1):439-47. PMID 15653644
- ^ Antisense Nucleic Acid Drug Dev. 2000 Apr 10(2) 117-21. PMID 10805163
- ^ J Am Chem Soc. 2002 May 8 124(18) 4962-3. PMID 11982352
- ^ J Am Chem Soc. 2003 Jul 9 125(27) 8307-17. PMID 12837103
- ^ J Am Chem Soc. 2008 Nov 26 130(47) 16031-7. PMID 18980312
- ^ Bioorg Med Chem Lett. 2006 Jun 15 16(12) 3111-4. PMID 16621540
- ^ Methods Cell Biol. 2004 74 699-711. PMID 15575627
- ^ PLoS Biol. 2007 Aug 5(8) e203. PMID 17676975
- ^ a b Lancet. 2011 Aug 13;378(9791):595-605. PMID 21784508
- ^ Ann N Y Acad Sci. 2003 Dec 1002 12-29. PMID 14751819.
- ^ Nucleic Acids Res. 2004 Nov 15 32(20) 5991-6000. PMID 15545637
- ^ Nucleic Acids Res. 1995 Jun 11 23(11) 2019-24. PMID 7541132
- ^ 創薬科学入門 改訂2版 オーム社 ISBN 9784274506918
- ^ Tetrahedron Lett. 1967 Sep;37:3557-62. PMID 6073336
- ^ Biochemistry. 1974 Nov 19;13(24):4897-906. PMID 4373041
- ^ Biochemistry. 1977 May 3;16(9):1988-96. PMID 557989
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 1978 Jan;75(1):280-4. PMID 75545
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 1978 Mar;75(3):1145-7. PMID 274706
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 1989 Jun;86(11):4244-8. PMID 2471199
- ^ Nat Rev Drug Discov. 2012 Jan 20 11(2) 125-40 PMID 22262036
- ^ a b c Nat Biotechnol. 2017 Mar;35(3):230-237. PMID 28244996
- ^ a b Nat Biotechnol. 2017 Mar;35(3):249-263. PMID 28244991
- ^ FEBS J. 2009 Mar 276(6) 1494-505. PMID 19228196
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 1993 Sep 15 90(18 :8673-7. PMID 8378346
- ^ Cell. 2009 Feb 20 136(4) 577-80. PMID 19239877
- ^ Oligonucleotides. 2006 Summer;16(2):169-80. PMID 16764540
- ^ Med Dent Sci. 2013 Mar 1;60(1):9-16. PMID 23917958
- ^ a b Biochem Pharmacol. 2009 Mar 1;77(5):910-9. PMID 19056355
- ^ Drug Metab Dispos. 2007 Mar;35(3):460-8. PMID 17172312
- ^ J Biol Chem. 1994 Oct 28;269(43):26801-5. PMID 7929417
- ^ Crit Rev Ther Drug Carrier Syst. 2002;19(3):191-233. PMID 12627613
- ^ Bioconjug Chem. Sep-Oct 2003;14(5):955-61. PMID 13129398
- ^ Pharm Res. 2004 Jul;21(7):1223-8. PMID 15290863
- ^ J Pharmacol Exp Ther. 2001 Jun;297(3):853-60. PMID 11356904
- ^ a b Mol Ther. 2020 Aug 5;28(8):1759-1771. PMID 32592692
- ^ a b Nucleic Acids Res. 2016 Aug 19;44(14):6518-48. PMID 27084936
- ^ a b Nucleic Acid Ther. 2013 Dec 23(6) 369-78. PMID 24161045
- ^ Oncogene. 2003 Sep 11 22(39) 8031-41. PMID 12970751
- ^ EMBO J. 2010 Sep 15 29(18) 3082-93. PMID 20729808
- ^ RNA Biol. 2012 Aug 9(8) 1076-87. PMID 22858678
- ^ RNA. 2012 Aug 18(8) 1487-99. PMID 22718948
- ^ Cell Rep. 2012 Jul 26 2(1) 111-23 PMID 22840402
- ^ Drug Metab Dispos. 2007 Mar 35(3) 460-8. PMID 17172312
- ^ Expert Opin Drug Metab Toxicol. 2009 Apr 5(4) 381-91. PMID 19379126
- ^ J Neuroinflammation. 2010 Oct 18 7 70. PMID 20955604
- ^ 小比賀聡, 笠原勇矢, 「アンチセンス核酸医薬のデザイン戦略」『日本薬理学雑誌』 148巻 2号 2016年 p.100-104, doi:10.1254/fpj.148.100。
- ^ Adv Drug Deliv Rev. 2015 Jun 29;87:81-9. PMID 25689735
- ^ Nature. 1998 Feb 19;391(6669):806-11. PMID 9486653
- ^ Genes Dev. 2001 Jan 15;15(2):188-200. PMID 11157775
- ^ Nature. 2001 Jan 18;409(6818):363-6. PMID 11201747
- ^ a b Cell. 2001 Nov 2;107(3):309-21. PMID 11701122
- ^ Mol Biol Cell. 2010 May 1 21(9) 1462-9. PMID 20237157
- ^ Yale J Biol Med. 2012 Jun;85(2):187-200. PMID 22737048
- ^ Nat Rev Drug Discov. 2009; 8(2): 129-138. PMID 19180106
- ^ Nature. 2004 Nov 11;432(7014):173-8. PMID 15538359
- ^ Nat Biotechnol. 2007 Oct;25(10):1149-57. PMID 17873866
- ^ Nucleic Acids Res. 2019 Feb 20;47(3):1070-1081. PMID 30535404
- ^ Mol Ther. 2011 Dec;19(12):2213-21. PMID 21915100
- ^ a b Mol Ther. 2008 Apr;16(4):734-740. PMID 28178465
- ^ a b c Hum Gene Ther. 2011 Jun;22(6):711-9. PMID 21166521
- ^ Nature. 2001 May 24;411(6836):494-8. PMID 11373684
- ^ EMBO J. 2001 Dec 3;20(23):6877-88. PMID 11726523
- ^ Pharm Res. 1995 Jun;12(6):825-30. PMID 7667185
- ^ J Biochem. 1994 Nov;116(5):991-4. PMID 7534760
- ^ Nat Med. 1997 Apr;3(4):414-20. PMID 9095175
- ^ J Biol Chem. 2000 Oct 27;275(43):33655-62. PMID 10938276
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 2012 Oct 2;109(40):16270-5. PMID 22988114
- ^ J Exp Med. 2013 Oct 21;210(11):2447-63. PMID 24081950
- ^ J Immunol. 2013 Dec 1;191(11):5615-24. PMID 24184555
- ^ Nucleic Acids Res. 2016 Apr 7;44(6):2782-94. PMID 26908652
- ^ Adv Drug Deliv Rev. 2015 Jun 29;87:68-80. PMID 25733311
- ^ Nat Biotechnol. 2010 Feb;28(2):172-6. PMID 20081866
- ^ Orphanet J Rare Dis. 2015 Sep 4;10:109 PMID 26338094
- ^ Science. 1990 Mar 23;247(4949 Pt 1):1465-8. PMID 1690918
- ^ Oligonucleotides. 2006 Summer 16(2) 169-80. PMID 16764540
- ^ a b Med Dent Sci. 2013 Mar 1 60(1) 9-16. PMID 23917958
- ^ Expert Opin Drug Deliv. 2009 Mar 6(3) 211-25. PMID 19290842
- ^ Expert Opin Drug Deliv. 2013 Mar 10(3) 289-92. PMID 23289737
- ^ J Nucl Med. 2002 Jul;43(7):948-56. PMID 12097468
- ^ Hum Mol Genet. 2011 Aug 15;20(16):3151-60. PMID 21576124
- ^ Bioconjug Chem. 2007 Jul-Aug;18(4):1325-31. PMID 17583927
- ^ Pharmazie. 2014 May;69(5):340-5. PMID 24855824
- ^ Pharm Res. 2007 Sep;24(9):1772-87. PMID 17554608
- ^ a b Nature. 2007 Jul 5 448(7149) 39-43. PMID 17572664
- ^ a b Nat Biotechnol. 2011 Apr 29(4) 341-5. PMID 21423189
- ^ Nat Commun. 2017 Oct 17;8(1):1001, PMID 29042554
- ^ Pharmaceutics. 2015 Sep 21;7(3):344-62. PMID 26402694
- ^ Proc Natl Acad Sci U S A. 2017 Jan 3;114(1):E75-E84. PMID 27994152
- ^ Infect Immun. 2002 Apr;70(4):1909-14. PMID 11895954
- ^ J Control Release. 2017 Aug 28;260:1-11. PMID 28528740
- ^ The Paracellular Channel. Biology, Physiology, and Disease. ISBN 9780128146354
- ^ J Control Release. 2018 Aug 10;283:126-134. PMID 29753959
- ^ Ther Deliv. 2012 Apr 3(4) 417-20. PMID 22834073
- ^ Clinical and Experimental Neuroimmunology 2015 May 6(2) 129-138
- ^ Nat Rev Neurosci. 2011 Nov 3 12(12) 723-38. PMID 22048062
- ^ Biochem Biophys Res Commun. 2006 Feb 3 340(1) 263-7. PMID 16364250
- ^ Mol Ther. 2011 Dec 19(12) 2213-21. PMID 21915100
- ^ Acta Neuropathol. 2010 Jan 119(1) 75-88. PMID 20033190
- ^ Nucleic Acids Res. 2014 Jul;42(13):8796-807. PMID 24992960
- ^ J Am Chem Soc. 2014 Dec 10 136(49) 16958-61. PMID 25434769
- ^ a b J Clin Invest. 2006 Aug 116(8) 2290-6. PMID 16878173
- ^ a b Proc Natl Acad Sci U S A. 2004 Dec 7;101(49):17270-5. PMID 15569935
- ^ a b J Biotechnol. 2012 Jan 20;157(2):326-33. PMID 22079868
- ^ Cell. 2012 Aug 31 150(5) 895-908. PMID 22939619
- ^ Neuroscience. 2005;131(3):705-15. PMID 15730875
- ^ Adv Drug Deliv Rev. 2012 May 15 64(7) 614-28. PMID 22119441
- ^ Neurosci Lett. 2012 Apr 4 513(2) 193-7. PMID 22387067
- ^ Mol Ther. 2012 Apr 20(4) 829-39. PMID 22252450
- ^ Nat Rev Immunol. 2014 Aug;14(8):546-58. PMID 25060580
- ^ J Neuroimmunol. 2011 Oct 28;239(1-2):1-12. PMID 21889214
- ^ Nature. 2009 Mar 26;458(7237):514-8. PMID 19158675
- ^ Int Immunol. 2009 Apr;21(4):317-37. PMID 19246554
- ^ Curr Opin Microbiol. 2014 Aug;20:131-8. PMID 24968321
- ^ Rev Med Virol. 2010 Jan;20(1):4-22. PMID 20041442
- ^ Science. 2013 Feb 15;339(6121):786-91. PMID 23258413
- ^ Nat Immunol. 2016 Sep 20;17(10):1142-9. PMID 27648547
- ^ Nat Commun. 2015 Aug 10;6:7969. PMID 26258894
- ^ Sci Rep. 2018 Mar 12;8(1):4377. PMID 29531265
- ^ BMC Bioinformatics. 2009 Nov 30;10:392. PMID 19948054
- ^ Sci Rep. 2015 Nov 23;5:17035. PMID 26593819
- 核酸医薬のページへのリンク