ゼータ関数の特殊値とは? わかりやすく解説

Weblio 辞書 > 辞書・百科事典 > ウィキペディア小見出し辞書 > ゼータ関数の特殊値の意味・解説 

ゼータ関数の特殊値

出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』 (2022/08/01 22:40 UTC 版)

リーマンゼータ関数」の記事における「ゼータ関数の特殊値」の解説

ゼータ関数整数代入したものゼータ定数またはゼータ関数の特殊値と言う任意の正の偶数 2n について ζ ( 2 n ) = ( − 1 ) n + 1 B 2 n ( 2 π ) 2 n 2 ( 2 n ) ! {\displaystyle \zeta (2n)=(-1)^{n+1}\,{\frac {\,B_{2n}(2\pi )^{2n}}{2(2n)!}}} と表せる。ここで、B2n はベルヌーイ数である。また、n ≥ 1 の時、 ζ ( − n ) = − B n + 1 n + 1 {\displaystyle \zeta (-n)=-{\frac {\,B_{n+1}\,}{\,n+1\,}}} が成り立つ。s が負の偶数であれば ζ(s) = 0 であり、これらをリーマン・ゼータ関数自明な零点と呼ぶ。これらの表示オイラーよる。 具体的には、 ζ ( 0 ) = − 1 2 {\displaystyle \zeta (0)=-{\frac {1}{2}}} ζ ( 2 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 2 = π 2 6 = 1.6449 … {\displaystyle \zeta (2)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{2}}}={\pi ^{2} \over 6}=1.6449\dots } (→バーゼル問題) ζ ( 4 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 4 = π 4 90 = 1.0823 … {\displaystyle \zeta (4)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{4}}}={\pi ^{4} \over 90}=1.0823\dots } ζ ( 6 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 6 = π 6 945 = 1.0173 … {\displaystyle \zeta (6)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{6}}}={\pi ^{6} \over 945}=1.0173\dots } ζ ( 8 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 8 = π 8 9450 = 1.00407 … {\displaystyle \zeta (8)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{8}}}={\frac {\pi ^{8}}{9450}}=1.00407\dots } ζ ( 10 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 10 = π 10 93555 = 1.000994 … {\displaystyle \zeta (10)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{10}}}={\frac {\pi ^{10}}{93555}}=1.000994\dots } ζ ( 12 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 12 = 691 π 12 638512875 = 1.000246 … {\displaystyle \zeta (12)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{12}}}={\frac {691\pi ^{12}}{638512875}}=1.000246\dots } ζ ( 14 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 14 = 2 π 14 18243225 = 1.0000612 … {\displaystyle \zeta (14)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{14}}}={\frac {2\pi ^{14}}{18243225}}=1.0000612\dots } が成り立つ。ここで、 ζ ( 2 n ) = η n π 2 n {\displaystyle \zeta (2n)=\eta _{n}\,\pi ^{2n}} とおくと、 η 1 = 1 6 {\displaystyle \eta _{1}={\frac {1}{6}}} η n = ∑ ℓ = 1 n − 1 ( − 1 ) ℓ − 1 η n − ℓ ( 2 ℓ + 1 ) ! + ( − 1 ) n + 1 n ( 2 n + 1 ) ! {\displaystyle \eta _{n}=\sum _{\ell =1}^{n-1}(-1)^{\ell -1}\,{\frac {\eta _{n-\ell }}{(2\ell +1)!}}+(-1)^{n+1}\,{\frac {n}{(2n+1)!}}} が成り立つ。この漸化式ベルヌーイ数漸化式から導かれる。 s {\displaystyle s} = 2 n + 1 , { n ∣ n ∈ Z + } {\displaystyle =2n+1,\{\,n\mid \,n\in \mathbb {Z} ^{+}\}} 、つまり、3以上の正の奇数場合積分表示をすれば次の通りである。尚、次の B 2 n + 1 ( x ) {\displaystyle B_{2n+1}(x)} は、ベルヌーイ多項式である。 ζ ( 2 n + 1 ) = ( − 1 ) n + 1 ( 2 π ) 2 n + 1 2 ⋅ ( 2 n + 1 ) ! ∫ 0 1 B 2 n + 1 ( x ) tan ⁡ ( π x ) d x {\displaystyle \zeta (2n+1)={\dfrac {(-1)^{n+1}(2\pi )^{2n+1}}{2\cdot (2n+1)!}}\,\int _{0}^{1}{\dfrac {B_{2n+1}(x)}{\tan(\pi x)}}\,\mathrm {d} x} またラマヌジャンなどは彼が産み出した保型形式により次のような表示式を得ている。尚、 B n {\displaystyle B_{n}} はベルヌーイ数である。 ζ ( 4 n − 1 ) = ( 2 π ) 4 n1 2k = 0 2 n ( − 1 ) k + 1 B 2 k ( 2 k ) ! B 4 n2 k ( 4 n2 k ) ! − 2 ∑ k = 1 ∞ k − 4 n + 1 e 2 π k − 1 {\displaystyle \zeta (4n-1)={\frac {(2\pi )^{4n-1}}{2}}\sum _{k=0}^{2n}(-1)^{k+1}\,{\frac {B_{2k}}{(2k)!}}\,{\frac {B_{4n-2k}}{(4n-2k)!}}-2\sum _{k=1}^{\infty }{\frac {k^{-4n+1}}{e^{2\pi k}-1}}} ζ ( 4 n + 1 ) = ( 2 π ) 4 n + 1 2 4 n + 1 − 2 ∑ k = 0 2 n + 1 ( − 1 ) k + 1 2 2 k B 2 k ( 2 k ) ! B 4 n + 2 − 2 k ( 4 n + 2 − 2 k ) ! − 2 4 n + 1 2 4 n − 1 ∑ k = 1 ∞ k − 4 n1 e π k + ( − 1 ) k {\displaystyle \zeta (4n+1)={\frac {(2\pi )^{4n+1}}{2^{4n+1}-2}}\sum _{k=0}^{2n+1}(-1)^{k+1}\,{\frac {2^{2k}B_{2k}}{(2k)!}}\,{\frac {B_{4n+2-2k}}{(4n+2-2k)!}}-{\frac {2^{4n+1}}{2^{4n}-1}}\sum _{k=1}^{\infty }{\frac {k^{-4n-1}}{e^{\pi k}+(-1)^{k}}}} 小さい正の奇数については、 ζ ( 1 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n = ∞ {\displaystyle \zeta (1)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n}}=\infty } (→調和級数) ζ ( 3 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 3 = 1.20205 … {\displaystyle \zeta (3)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{3}}}=1.20205\dots } (アペリーの定数) ζ ( 5 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 5 = 1.03692 … {\displaystyle \zeta (5)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{5}}}=1.03692\dots } ζ ( 7 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 7 = 1.00834 … {\displaystyle \zeta (7)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{7}}}=1.00834\dots } ζ ( 9 ) = ∑ n = 1 ∞ 1 n 9 = 1.002008 … {\displaystyle \zeta (9)=\sum _{n=1}^{\infty }{1 \over {n^{9}}}=1.002008\dots } などが数値的に成り立っている。これらに関して、 ζ ( 3 ) = π 2 7 { 1 − 4 ∑ k = 1 ∞ ζ ( 2 k ) ( 2 k + 1 ) ( 2 k + 2 ) 2 2 k } {\displaystyle \zeta (3)={\frac {\pi ^{2}}{7}}\left\{1-4\sum _{k=1}^{\infty }{\frac {\zeta (2k)}{(2k+1)(2k+2)\,2^{2k}}}\right\}} ζ ( 5 ) = 1 294 π 5 − 72 35n = 1 ∞ 1 n 5 ( e 2 π n − 1 ) − 2 35n = 1 ∞ 1 n 5 ( e 2 π n + 1 ) {\displaystyle \zeta (5)={\frac {1}{294}}\,\pi ^{5}-{\frac {72}{35}}\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{5}\,(e^{2\pi n}-1)}}-{\frac {2}{35}}\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{5}\,(e^{2\pi n}+1)}}} ζ ( 5 ) = 1 270 π 5 − 32 15n = 1 ∞ 1 n 5 ( e π n + ( − 1 ) n ) {\displaystyle \zeta (5)={\frac {1}{270}}\,\pi ^{5}-{\frac {32}{15}}\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{5}\,\left(e^{\pi n}+(-1)^{n}\right)}}} ζ ( 5 ) = 12n = 1 ∞ 1 n 5 sinh ⁡ π n − 39 20n = 1 ∞ 1 n 5 ( e 2 π n − 1 ) − 1 20n = 1 ∞ 1 n 5 ( e 2 π n + 1 ) {\displaystyle \zeta (5)=12\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{5}\,\sinh \pi n}}-{\frac {39}{20}}\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{5}\,(e^{2\pi n}-1)}}-{\frac {1}{20}}\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{5}\,(e^{2\pi n}+1)}}} ζ ( 7 ) = 19 56700 π 7 − 2 ∑ n = 1 ∞ 1 n 7 ( e 2 π n − 1 ) {\displaystyle \zeta (7)={\frac {19}{56700}}\,\pi ^{7}-2\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {1}{n^{7}\,(e^{2\pi n}-1)}}} という級数知られている。アペリーの定理によると ζ(3)無理数である(1978年ロジェ・アペリ)。

※この「ゼータ関数の特殊値」の解説は、「リーマンゼータ関数」の解説の一部です。
「ゼータ関数の特殊値」を含む「リーマンゼータ関数」の記事については、「リーマンゼータ関数」の概要を参照ください。

ウィキペディア小見出し辞書の「ゼータ関数の特殊値」の項目はプログラムで機械的に意味や本文を生成しているため、不適切な項目が含まれていることもあります。ご了承くださいませ。 お問い合わせ



英和和英テキスト翻訳>> Weblio翻訳
英語⇒日本語日本語⇒英語
  

辞書ショートカット

すべての辞書の索引

「ゼータ関数の特殊値」の関連用語

ゼータ関数の特殊値のお隣キーワード
検索ランキング

   

英語⇒日本語
日本語⇒英語
   



ゼータ関数の特殊値のページの著作権
Weblio 辞書 情報提供元は 参加元一覧 にて確認できます。

   
ウィキペディアウィキペディア
Text is available under GNU Free Documentation License (GFDL).
Weblio辞書に掲載されている「ウィキペディア小見出し辞書」の記事は、Wikipediaのリーマンゼータ関数 (改訂履歴)の記事を複製、再配布したものにあたり、GNU Free Documentation Licenseというライセンスの下で提供されています。

©2024 GRAS Group, Inc.RSS