Iedereen wil nu nu nu een Ayako Rokkaku

Op grote belangstelling had Nico Delaive gerekend. Maar dat er duizenden Aziaten bij hem aanklopten overtrof zijn stoutste verwachtingen. Op Instagram had de Amsterdamse galeriehouder de verkoop aangekondigd van twee zeefdrukken van de Japanse kunstenares Ayako Rokkaku: afbeeldingen van meisjes met opvallend grote ogen in dromerige, kinderlijk aandoende kleurlandschappen. Vanaf 18 oktober 10 uur Nederlandse tijd konden belangstellenden intekenen op de edities, beide in een oplage van tweehonderd exemplaren. Kostprijs per prent: 5.000 euro.

Binnen een kwartier hadden zich drieduizend verzamelaars aangemeld, merendeels uit Japan, Taiwan, Korea en China. Vrijwel allen tekenden in op beide zeefdrukken. Sommigen vroegen zelfs om vijf exemplaren van beide prenten, enkele om tien. Vier weken later stond de teller op ruim vijfduizend intekenaren. In theorie had Delaive zo’n tienduizend zeefdrukken kunnen verkopen, voor 50 miljoen euro aan grafiek.

Maar de galeriehouder had slechts vierhonderd prenten beschikbaar. Hij moest dus vooral ‘nee’ verkopen. Iets wat hij de afgelopen jaren als alleenvertegenwoordiger van Rokkaku overigens gewend is geraakt; al een paar jaar is de vraag naar haar werk groter dan het aanbod.

Met hulp van zijn dochter Niki selecteerde Delaive de kopers voor zijn prenten. Een soort loterij, zegt hij. Al sloeg hij Ayako Rokkaku-kopers die haar werk naar een veiling brachten over. Of hij alle speculanten heeft weten uit te sluiten betwijfelt Delaive. „Wedden dat binnen een paar maanden de eerste zeefdrukken voor 15.000 euro geveild worden?”

Ayako Rokkaku (39) is een kunstmarktfenomeen. Dit jaar is zij doorgedrongen tot de honderd kunstenaars met de hoogste veilingomzet ter wereld. Bij de kunstenaars onder de veertig staat zij met een omzet van ruim 10 miljoen euro zelfs op de derde plaats.

Rokkaku behoort met onder anderen Kaws, Kyne, Mr. Doodle en Javier Calleja tot de jonge kunstenaars van kleurrijke, stripachtige kunst waar vooral jonge, kapitaalkrachtige verzamelaars in het Verre Oosten mee weglopen. Een nieuwe generatie collectioneurs die zich weinig aantrekt van de westerse kunstgeschiedenis, zegt Delaive. „Een van mijn klanten is een Chinese ondernemer van een jaar of dertig met een eigen museum zo groot als een voetbalveld. Die koopt gewoon wat hij leuk vindt.”

Afwijkend succesverhaal

Rokkaku’s succes is lastig verklaarbaar. Dat zegt Arno Verkade, managing director bij de Duitse en Nederlandse vestigingen van Christie’s. In de ruim dertig jaar dat hij bij het veilinghuis werkt heeft hij nog nooit zoiets gezien. Verkade: „Het succes van Marlene Dumas kan ik uitleggen. Dat is een ouderwets succesverhaal, van steeds een treetje hoger. Bij Ayako Rokkaku is het anders. Ze heeft geen indrukwekkend tentoonstellings-cv. Er staat geen internationale power gallery achter haar die met een enorm marketingbudget markt creëert. Ze is bovendien een verlegen persoonlijkheid, die niet heel bedreven is op sociale media. Je kunt bij haar niet een beslissende stap aanwijzen waardoor het op een zeker moment is gaan rollen.”

Ayako Rokkaku is ontdekt door Nico Delaive (64), een galeriehouder op de Spiegelgracht in Amsterdam met een voorkeur voor kleurrijke kunst. De afgelopen veertig jaar verkocht hij duizenden werken van Karel Appel, Walasse Ting en Sam Francis.

Delaive zag Rokkaku’s werk voor het eerst in de zomer van 2006 op een kleine beurs in Bazel waar zij op uitnodiging van haar beroemde Takashi Murakami met vijf andere jonge Japanse kunstenaars een stand had. Een paar maanden later ontmoette Delaive haar opnieuw op een kunstbeurs in Tokio. Rokkaku toonde daar veertig beschilderde stukken karton met meisjes met grote ogen. Delaive kocht ze allemaal, voor een paar tientjes per stuk. „Ik zei tegen haar: ‘je meisjes kijken soms boos, maar dat zijn ze niet. Het zijn happy paintings, zoals ik ze nog niet eerder had gezien.”

De galeriehouder nodigde Rokkaku uit voor een tentoonstelling in Amsterdam. Die expositie, begin 2007, betekende het begin van een voor beiden vruchtbare samenwerking. Dat sommige van Delaive’s vaste klanten Rokkaku’s werk „leuk voor de kinderkamer” noemden, deerde de galeriehouder niet; hij geloofde in haar werk. En hij investeerde fors in zijn nieuwe kunstenaar.

Delaive maakte met Rokkaku de afspraak dat hij al haar nieuwe werk zou kopen. Hij stelde ook boven zijn galerie een atelier met uitzicht op het Rijksmuseum ter beschikking. En hij voorzag Rokkaku voortaan van de beste materialen. In oktober reden vanuit Amsterdam weer twee vrachtwagens met acrylverf en geprepareerde doeken naar Portugal. Daar heeft Rokkaku een groot atelier gebouwd in een oud bedrijfspand.

Winnend staatslot

Jarenlang verkocht Delaive de werken van Rokkaku voor bedragen van maximaal vier cijfers. Werken op karton die hij in 2009 voor een paar honderd euro verkocht brengen nu op veilingen soms een ton op. „Alsof je de Staatsloterij wint”, zegt Delaive. Ook gaf hij catalogi van haar werk uit en promootte hij haar werk op beurzen in binnen- en buitenland. Onder meer door Rokkaku live kunstwerken te laten schilderen, zoals op Art Amsterdam in 2009.

Dat is een spectaculair gezicht, want de Japanse schildert met haar handen; de acrylverf brengt ze met snelle bewegingen van haar vingers op karton of doek aan. Een techniek die ze in 2002 bij toeval ontdekte op Design Festa, een tweedaags kunstevenement in Tokio waar duizenden amateurs, studenten, huisvrouwen en professionele kunstenaars een stand kunnen huren.

In tegenstelling tot andere standhouders had Rokkaku geen werk meegenomen. Zittend op de grond van haar lege stand begon ze te tekenen en te schilderen. De bezoekers liepen aan haar stand voorbij. Hoe kon ze hun aandacht trekken, vroeg ze zich af. Met een overdreven dikke kwast ging ze aan de slag. Zonder effect. Toen ze in een opwelling de kwast weglegde en met haar hand begon te schilderen, bleven passanten wél staan. „Ik had weleens met een vinger een klein stukje geschilderd, maar nog nooit een heel werk”, vertelt ze. Het voelde meteen goed.

Met haar handen schilderde ze die dag een reeks vijftien-minutenwerken – vooral portretten van kinderen, katten en dinosaurussen. Steeds meer bezoekers bleven stilstaan en begonnen vragen te stellen. Toen haar papier op raakte, zocht ze naar iets om op verder te werken. Overal lag karton van weggegooide verpakkingen. Fijn materiaal, ontdekte ze direct. „Als je met je hand schildert heeft karton een prettiger structuur dan papier. Het voelt warm en het is makkelijk: je kunt er stukken van afscheuren en als het klaar is kan je het rechtop tegen de muur zetten.”

Exorbitante winsten

Vier jaar geleden ging het opeens hard met Ayako Rokkaku, zegt Delaive met een blik op de cijfers van Artprice.com. In 2017 bedroeg haar totale veilingomzet zo’n 200.000 euro. Het jaar daarop schoot de omzet omhoog naar anderhalf miljoen. En sindsdien verdubbelde de omzet jaarlijks ongeveer. Dit jaar overstijgt die voor het eerst de 10 miljoen euro. De veilingomzetten van erkende kunstenaars als Louise Bourgeois en Marlene Dumas verbleken daarbij.

Veel kopers van Rokkaku haasten zich om haar veelkleurige kunstwerken naar de veiling te brengen. In een paar jaar tijd zijn zo’n 700 werken van de Japanse geveild, een enorm aantal voor zo’n jonge kunstenaar. Door de grote vraag kunnen de eigenaren exorbitante winsten maken. Zelfs met schilderijen die nog maar net droog zijn. Een doek van Rokkaku uit 2020, toen verkocht voor 80.000 euro, werd eind oktober in Seoul geveild. Opbrengst: 468.000 euro. Delaive spreekt van een „gekkenhuis”. Hij weet niet meer wat hij als galeriehouder voor nieuw werk moet vragen.

„Gewoon rustig blijven”, is het advies van Miety Heiden, hoofd van de afdeling Private Sales bij Phillips, het Britse veilinghuis dat de afgelopen drie jaar veertig werken van Rokkaku verkocht, voor steeds hogere bedragen.

Sociale media hebben aan haar opmars bijgedragen, zegt Heiden vanuit haar werkplek in New York. Belangrijke Aziatische influencers hebben Rokkaku „de nieuwe Nara” genoemd, de betaalbare opvolger van de Japanse kunstenaar Yoshitomo Nara (61), wiens doeken miljoenenbedragen doen. Heiden: „Als zo’n Aziatische influencer zegt dat hij een Rokkaku heeft gekocht en haar de nieuwe Nara noemt, dan zijn er veel verzamelaars die ook werk van haar willen. En wel nu, nu nu.”

Dat zijn volgens Heiden collectioneurs onder de veertig. Ze komen uit Japan, Taiwan, Korea en China en hebben fortuin gemaakt met technologie, cryptomunten en mode. Ze kopen makkelijk online. De kans dat de markt voor Rokkaku opeens opdroogt, acht Heiden niet groot. „Daarvoor is de belangstelling te wijd verspreid en de poel te diep.”

Nico Delaive is zich schrap aan het zetten. Op 18 december komt hij met een nieuwe editie van Rokakku. Aardewerkfabriek De Koninklijke Porceleyne Fles in Delft maakt in zijn opdracht tweehonderd handbeschilderde exemplaren van een door de Japanse ontworpen keramisch beeld. Vraagprijs: 8.000 euro per stuk.

Die editie zal ook wel de deur uitvliegen zonder dat hij een klant in levende lijve ziet. Zo makkelijk geld verdienen maakt hem licht chagrijnig, zegt Delaive. „Op deze manier is er geen kunst aan. Ik ben een omzetfabriek geworden.”